De invloed van biest op diarree bij kalveren.

Van de kalveren die ziek worden op jonge leeftijd, krijgt meer dan 50% te maken met spijsverteringsproblemen (waaronder diarree)¹, waarbij deze problemen het vaakst voorkomen in de 2^e levensweek van het kalf². Dit leidt niet alleen tot schade op de korte termijn, zoals uitval¹ en verminderde groei^2,3, maar kan ook leiden tot langdurige schade⁴. Groei en ontwikkeling zijn van belang voor de ontwikkeling van een kalf tot een goede melkkoe. Daarnaast kan diarree stress en pijn^5,6 veroorzaken, wat in het kader van dierwelzijn ongewenst is. Naast de eventuele kosten voor een behandeling heeft kalverdiarree ook economische gevolgen op latere leeftijd⁴: minder melkgift in de eerste lactatie en verminderde vruchtbaarheid³.

Diarree

Diarree kan ontstaan onder invloed van verschillende factoren, van huisvesting en hygiëne tot voeding, stress en verminderde afweer. Bij kalverdiarree op jonge leeftijd is echter vaak sprake van een combinatie van verschillende factoren⁴. In de meeste gevallen begint diarree bij de opname van een of meer ziektekiemen, zoals een bacterie of een virus. In de darmen tasten deze ziekteverwekkers de darmvlokken in de darmwand aan. Hierdoor wordt de darmoppervlakte verminderd, waardoor er minder vocht op kan worden genomen uit de darmen. Daarbovenop verstoren de ziekteverwekkers ook het transport van elektrolyten en vocht door de darmwand. Hierdoor ontstaat een waterige ontlasting, die naast vochtverlies gepaard gaat met extra verlies aan elektrolyten, wat aan de buitenkant wordt waargenomen als diarree⁴. De vitaliteit van het kalf neemt hierdoor af en het kalf wordt slapper, droogt uit en is gevoeliger voor andere aandoeningen⁷.

In geval van verdenking van infectieuze diarree kan in ernstige gevallen behandeling met een antibioticum overeenkomstig het bedrijfsbehandelplan noodzakelijk zijn. Naast dat met het oog op antibioticaresistentie terugdringen van het gebruik van antibiotica van belang is, heeft het gebruik van antibiotica bij jonge kalveren ook het nadeel dat naast de schadelijke bacteriën ook gunstige bacteriën in de zich ontwikkelende darmflora worden gedood⁴. Hierdoor kan de balans tussen de in de darm aanwezige bacteriën verstoord raken^8,9, wat kan leiden tot langdurige negatieve effecten¹⁰. 

Biest

Biest, de eerste melk die wordt geproduceerd na afkalven, van goede kwaliteit bevat immunoglobulinen (IgG), die voor het kalf van groot belang zijn voor het verkrijgen van de eerste weerstand. Naast deze IgG bevat biest echter nog tal van andere stoffen die een rol spelen bij de verdediging van de weerstand⁴. Een van deze stoffen is lactoferrine. Dit is een eiwit waarvan is aangetoond dat het de groei van bacteriën verhindert, wat gerelateerd wordt aan het vermogen om ijzer te binden dat bacteriën nodig hebben voor groei¹¹. Een ander voorbeeld is lactoperoxidase, een enzym dat in colostrum kan worden gevonden, waarvan is aangetoond dat het de ontwikkeling van bacteriën verhindert¹¹. Een derde voorbeeld is lysozym, een enzym dat zich voedt met de celwanden van bacteriën, waardoor deze gedood worden¹¹. Verder bevat biest stoffen zoals IGF-1, die de groei en ontwikkeling van de darmen stimuleren⁴.

Het verstrekken van biest na de 1^e levensdag gunstige effecten kan hebben voor het kalf. Zo komt uit onderzoek naar voren dat het verstrekken van biest gedurende 14 dagen de dagelijkse groei vergrootte en het risico op diarree verminderde^12,13. Welke stoffen hier verantwoordelijk voor zijn wordt nog nader onderzocht. Naast de eerder genoemde stoffen kan ook IgG hier een rol spelen, want ondanks dat het op dat moment niet meer door de darm kan worden opgenomen, heeft het nog wel een beschermende functie in het maagdarmkanaal⁴.

Wel blijkt hier uit dat biest een veelzijdig inzetbaar natuurproduct is, dat de nodige potentie biedt voor verder onderzoek. Je krijgt immers maar één keer de kans om een kalf een goede start te geven.

Bronvermelding

¹ Urie et al. (2018). Preweaned heifer management on US dairy operations: Part V. Factors associated with morbidity and mortality in preweaned dairy heifer calves. Journal of Dairy Science 101, 9229-9244.

² Bartels et al. (2010). Prevalence, prediction and risk factors of enteropathogens in normal and non-normal faeces of young Dutch dairy calves. Preventive Veterinary Medicine 93, 162-169.

³ Abuelo et al. (2021). Effect of preweaning disease on the reproductive performance and first-lactation milk production in a large dairy herd. Journal of Dairy Science 104, 7008-7017.

⁴ Carter et al. (2021). A narrative review on the unexplored potential of colostrum as a preventive treatment and therapy for diarrhea in neonatal dairy calves. Animals 11, 2221.

⁵ Constable (2009). Treatment of calf diarrhea: antimicrobial and ancillary treatments. Veterinary Clinics: Food Animal Practice 25, 101-120.

⁶ Hulbert & Moisá (2016). Stress, immunity, and the management of calves. Journal of Dairy Science 99, 3199-3216.

⁷ Sjoers (2023). Onderzoek: kan biest antibiotica vervangen bij diarree? www.melkveebedrijf.nl, 7 december 2023.

⁸ Oultram et al. (2015). Effects of antibiotics (oxytetracycline, florfenicol or tulathromycin) on neonatal calves’ faecal microbial diversity. Veterinary Record 117, 598.

⁹ Van Vleck Pereira et al. (2016). Ingestion of milk containing very low concentration of antimicrobials: longitudinal effect on fecal microbiota composition in preweaned calves. PLoS ONE 11, e0147525.

¹⁰ Becattine et al. (2016). Antibiotic-induced changes in the intestinal microbiota and disease. Trends in Molecular Medicine 22, 458-478.

¹¹ Pakkanen & Aalto (1997). Growth factors and antimicrobial factors of bovine colostrum. International Dairy Journal 7, 285-297.

¹² Kargar et al. (2020). Extended colostrum feeding for 2 weeks improves growth performance and reduces the susceptibility to diarrhea and pneumonia in neonatal Holstein dairy calves. Journal of Dairy Science 103, 8130-8142.

¹³ Berge et al. (2009). Targeting therapy to minimize antimicrobial use in preweaned calves: effects on health, growth, and treatment costs. Journal of Dairy Science 92, 4707-4714.