Diarree bij kalveren

Kalverdiarree onderschat
Helaas is kalverdiarree een probleem waar menig veehouder mee te maken krijgt. Vaak wordt kalverdiarree onderschat, omdat veel veehouders niet beseffen dat uitdroging als gevolg van kalverdiarree doodsoorzaak nr. 1 is. En zeker de eerste 10 dagen van het leven van een kalf kan het snel bergafwaarts gaan! Naast een hoog sterfte­risico, betekent kalverdiarree ook dat er een groeiachterstand kan optreden. Daarom is het letterlijk en figuurlijk van levensbelang dat er goed nagedacht wordt over de preventie en behandeling van kalverdiarree.

Oorzaken
De oorzaken van kalverdiarree liggen in infecties, bacteriën, virussen en met name ook voeding en/of huisvesting. In het geval van voeding kan de melk verkeerd bereid zijn of de hoeveelheid niet juist berekend. Tevens is het geven van melk op de juiste temperatuur en tijd erg belangrijk. Te grote schommelingen daarin kunnen al vrij snel tot diarree leiden. Uiteraard is ook het waarborgen van een optimale lichaamstemperatuur van groot belang, dus tocht en vocht zijn uit den boze.

Drinklust opwekken
De D-(drink) bolus wekt de drinklust op bij kalveren met diarree. Bij Hofman Animal Care is men hiermee aan de slag gegaan! Ontwikkelen van bolussen is iets waar Hofman in gespecialiseerd is, echter een bolus ontwikkelen die eerste hulp bij kalverdiarree geeft, was een lang en zorgvuldig proces.

 Test en resultaat
Na vele testen is de D-Bolus in het leven geroepen.  Arjan Hofman (directeur van Hofman Animal Care) is trots op het product dat van levensbelang is voor het kalf. “De D-Bolus is een bolus die gemaakt is uit een speciaal geselecteerd bicarbonaat in combinatie met een gelatinecapsule die binnen een mum van tijd oplost.  Het resultaat: de drinklust is binnen een aantal minuten weer terug. Het is super om te zien dat een kalf dat niet wenst te drinken, binnen een aantal minuten graag naar de speenemmer gaat om alsnog het kalverdiarree product te nuttigen. Kortom de D-Bolus is iets wat iedere veehouder altijd in huis zou moeten hebben!’’

 Veelzijdig product
De D-Bolus kan echter ook veel breder worden ingezet. Hofman legt uit hoe veelzijdig dit product is. ‘‘In verband met verzuring van het kalf wordt direct na de geboorte de D-bolus volop ingezet. Het kalf gaat hierdoor sneller de biest opnemen met alle voordelen van dien. Uiteindelijk werken we aan de melkkoe van de toekomst! Hiervoor is de D-Bolus een onmisbaar hulpmiddel”.

 Een goede start
Omdat de oorzaak van kalverdiarree ook besmettelijk kan zijn, is tijdig handelen essentieel om te voorkomen dat het probleem erger wordt. Naast het inzetten van de D-Bolus is het aanvoeren van vocht en zout belangrijk. Voorkomen is uiteraard beter dan genezen! Hygiëne en voeding zijn hierin belangrijke factoren. Zorg voor een schoon afkalfhok met schoon stro. Ook is het essentieel om het kalverhok (en met name de voeding van het kalf) schoon te houden van mest. Met deze maatregelen bent u al een heel eind op weg om een infectievrije start van het kalf te bewerkstelligen!

 Hieronder een uitgebreide beschrijving van de diarree aandoeningen
Coli: Dit is een bacterie die over het algemeen klachten geeft in de eerste vijf levensdagen van een kalf. Diarree kan al zeer snel na de geboorte optreden. De bacterie hecht zich aan de darmwand en geeft gifstoffen af. Die gifstoffen zorgen voor een verhoogde uitscheiding van vocht. Een kalf kan daardoor zeer snel uitdrogen en sterven.

Rotavirus: Dit virus geeft meestal klachten tussen dag 4 en dag 14 na de geboorte. Het is een zeer besmettelijk virus, het blijft overal aan plakken. De darmwand raakt beschadigd, waardoor minder vocht en voedingsstoffen worden opgenomen. Rotavirus richt schade aan in de dunne darm.

Coronavirus: Een virus dat meer schade aan de darmwand (dunne- en dikke darm) toebrengt dan het rotavirus en dat klachten veroorzaakt tussen dag 5 en dag 30. De diarreeklachten houden langer aan dan bij rota. Een darmcel die onherstelbaar beschadigd is moet vervangen worden door een 'nieuwe' darmcel. Het duurt drie weken voordat een jonge darmcel uitgegroeid is tot een functionele darmcel.

Cryptosporidium: Diarree van 3 dagen tot 28 dagen leeftijd. Dit is een darmparasietje dat al vanaf dag 3 diarree kan veroorzaken. Meestal zijn de klachten pas later zichtbaar. Crypto slaat vaak aan als de darm al beschadigd is (door rotavirus bijvoorbeeld). Dit parasietje veroorzaakt problemen in het laatste deel van de dunne darm.

Gezonde kalveren-Gezonde runderen, 1981, Ludwig Schrag, pag. 22-23

Niet-infectieuze oorzaken kunnen zijn

• Voedingsfouten: wisselende voertijden, mengfouten, gebruik van vuil materiaal / leidingen, verkeerde drinktemperatuur, overvoeren, gemengd aanbieden van melk en ruwvoer.
• Voedingsdiarree: gewenning aan de melkpoeder gedurende de eerste week.
• Huisvesting: vocht, tocht, vervuilde materialen.
• Bijwerkingen van een medicatie.

De volgorde waarin de verschijnselen optreden bij vochtverlies via de darm zijn:

• Lusteloosheid.
• Verminderde eetlust.
• Zuigreflex is zwak of afwezig.
• Koude neus, oren en poten als gevolg van een verminderde bloeddoorstroming.
• Uitdrogingsverschijnselen (diepliggende ogen, verminderde huidelasticiteit).
• Zwaar ademen als gevolg van een compensatie van de verzuring van het kalf.
• Kalveren worden slap en liggen veelvuldig.
• In de eindfase treedt onderkoeling op (< 38 °C) eventueel overgaand in shock.
• Afhankelijk van de oorzaak kunnen deze verschijnselen mild tot zeer snel (binnen enkele uren) verlopen.

Behandeling
De behandeling is erop gericht om de darmflora snel weer normaal te laten functioneren, in eerste instantie om het kalf te genezen. Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat de ziekte zich niet verspreidt. Het is belangrijk om op tijd, dat wil zeggen bij de eerste verschijnselen, te starten met de behandeling. Hoe eerder de behandeling, des te beter het resultaat.

Ten eerste de belangrijkste maatregelen

• Als eerste het op peil brengen van de vocht- / elektrolytenbalans.
• De hoeveelheid vocht dient voldoende te zijn voor onderhoud en ter compensatie van verliezen (dit kan bij een kalf van 50 kg oplopen tot 10 liter per dag).
• Het is belangrijk het vocht meerdere keren per dag te verstrekken.
• Diarreemiddel toedienen.

Er zijn veel diarreemiddelen die u kunt toepassen.
Als eerste moet u ervoor zorgen dat het kalf blijft drinken. De D-bolus is hiervoor een probaat middel. Vervolgens moet u de diarree keihard aanpakken. Dit kunt u aanpakken met o.a.: electrolyten voeren zoals Electrolyten mix, Rehy-Tab, Revital of een combinatiemiddel (electrolyten, vezels, energie) verstrekken zoals Licopect, Licopect Plus en Pec-10. Een ander manier is om een directe stopper te gebruiken zoals Kalvital. Bovenstaande middelen worden bij voorkeur door water verstrekt. Producten zoals Licopect, Licopect Plus, Pec-10 en Kalvital krijgen bij ons de voorkeur omdat het groeiverlies hiermee tot het minimum beperkt blijft.

Nieuwste methoden
De allernieuwste methode van diarree bestrijden is om juist NIET te stoppen met de melkvoeding. Hiervoor zijn op dit moment 2 producten favoriet, namelijk Pec-10 Stop en Licopect Stop. Pec-10 Stop en Licopect Stop bevatten geen electrolyten. Ze maken beide namelijk gebruik van de electrolyten die al in de melkvoeding zitten. Dan zijn er nog specifieke producten zoals het voedingsproduct C-Block  of Optistart welke inzetbaar zijn ter ondersteuning bij Cryptosporidium problemen.

Zorg er tevens voor dat u het kalf verwarmt door het op een rubber mat of in het stro te leggen. Bijverwarmen met een kalverdekje of warmtelamp voorkomt onderkoeling.


Huisvesting en hygiëne
Een kalvende koe moet schoon zijn, evenals het afkalfhok en materialen die gebruikt worden tijdens en na de geboorte. Huisvest pasgeboren kalveren individueel in een vooraf gereinigde eenlingbox. Probeer de kalveren altijd van jong naar oud te verzorgen.

Biestmanagement
Het is belangrijk om te beseffen dat een kalf zonder weerstand geboren wordt. Hiervoor is het dier volledig afhankelijk van de biestopname. Biest bevat afweerstoffen die vanuit de darm worden opgenomen. De opnamecapaciteit van de darm neemt ieder uur af. Na 24 uur worden er geen afweerstoffen meer opgenomen vanuit de darm. De eerste biest bevat de meeste afweerstoffen. Zorg ervoor dat een kalf direct na geboorte 2 liter biest opneemt. Geef in de eerste 24 uur tenminste 6 liter!

Voeding
Geef jonge kalveren bij voorkeur kunstmelk van goede kwaliteit! Verstrek deze altijd op de juiste temperatuur (38-40°C). Zorg dat kalveren altijd over vers drinkwater kunnen beschikken en voer al in een vroeg stadium hooi van goede kwaliteit bij! Bij problemen met kalverdiarree is het belangrijk de veroorzaker te achterhalen. 

Omdat voorkomen beter is dan genezen is er C-Block ontwikkeld.

C-Block is een dieetvoeding die de darmen beschermt. C-Block wordt ook wel de groene antibiotica van de darmen genoemd en is in bijna alle gevallen de garantie voor de gezonde (start) opfok van uw kalveren.